A revista Grial, que edita Galaxia, publicou unha recensión crítica de Natàlia Oriol Fuguet sobre Presente continuo, o poemario de María Reimóndez.
O tempo de espertar o mundo
Non é novo para as lectoras e os lectores de María Reimóndez identificar na súa obra o compromiso e a crítica social e cultural —pensamos, por exemplo, no seu poemario Moda galega (2002), reeditado por Edicións Positivas (2014). Mais con este poemario, Presente continuo, a autora vai alén do compromiso, e da crítica, coa sociedade galega e describe un mundo que está mais alá de onde chegan os ollos. María Reimóndez fala da súa experiencia na India, que relata cunha sensibilidade estremecedora, e a partir desa experiencia fala das mulleres —indias e galegas— e da súa necesaria loita para destruír os modelos e os convencionalismos impostos por unha cultura controlada por homes, é dicir, polo patriarcado. Este encerra a muller nun museo, marca as normas sobre como ten que ser: a súa vida social, a beleza física, a nai. A superficialidade da muller que non fala e que é xulgada pola roupa que leva posta. Cunha ironía constante, Reimóndez fai un paralelismo entre a muller india e a galega para descubrir que debaixo de todas elas hai unha mesma persoa: unha muller que non debe someterse aos ditados da moda, das normas impostas por unha sociedade que se rexe só polos criterios dunha marca de roupa e por ter fillos antes dos trinta. As mulleres —indias, galegas, de todo o mundo— deben loitar contra este modelo establecido e facer a súa propia rebelión dende a igualdade, sen importar o cor da pel e en que parte do planeta residan. As mulleres habitan a linguaxe do silencio e é por iso que o poemario de Reimóndez berra o que elas non deben calar. A creación dunha linguaxe nova —unha linguaxe feminina— é necesaria para non calar máis, para saír das sombras onde o patriarcado nos coloca e navegar como a Penélope de Xohana Torres, aínda que moitas veces o mar non estea en calma e a lingua das mulleres non queira ser escoitada. Esta linguaxe ten que formar parte do cotián, da escritura que permite explicar aquilo que non se pode dicir. Unha linguaxe suscitada como unha revolución que rompa os moldes que afogan, unha arma para reivindicar as mulleres e o seu papel na sociedade actual. Elas deben escribir dende a súa propia experiencia —unha idea de Hélène Cixous—, tal como fai Reimóndez, para dominar o seu propio corpo e a súa propia vida, para desmarcarse dos roles que a cultura e a sociedade —india, galega— impoñen. A escritura é a arma que serve para remover o presente e cambiar o futuro, unha escritura de seu intelixente mais que desprende, sobre todo, a sensibilidade necesaria para facernos, como explica a mesma Reimóndez, “aquilo / que custa tanto traballo: / humanas” (2013: 17). A humanidade non significa ver pola televisión —que nos absorbe e engana— unha imaxe da India e sentir dor; a humanidade implica o compromiso e a solidariedade, unha lección que a autora nos ensina ben. Este presente continuo suscitado por Reimóndez implica unha loita constante co mundo estancado no que vivimos: o capitalismo que nos apodrenta e a cultura imposta por un patriarcado que anula as mulleres e non quere es-coitar a súa voz —a súa linguaxe—. O compromiso, a loita, a rebelión e o cambio son palabras atadas ao presente, o único que podemos moldear para construír un futuro máis decente. O presente continuo é o único tempo que temos para amar, e o único que temos agora e aquí, nas nosas mans. Incidir sobre o presente —continuamente en loita, comprometida e redefinida— é o único que nos permitirá cambiar o futuro e navegar cara a un mundo mellor e máis digno.